Быйыл Саха сирин биир улахан, омук быһыытынан уратыбытын көрдөрөр спорт национальнай көрүҥнэрин спартакиадата “Манчаары ооньуулара” XXII-с төгүлүн өҥ быйаҥ, талба талааннаах дьон уутуйан олохсуйбут күөх Тааттаҕа от ыйын сырылас сылаас күннэригэр ыытыллыаҕа. Чэгиэн чэбдик олоҕу түстүүр спорт улахан бырааһынньыгын көрсө таатталар эдэрдиин, эмэнниин үлэ оргуйар үөһүгэр сылдьаллар.
Быйылгы Тааттаҕа ыытыллар Манчаары оонньуулара үс ымыылаах: Кэрэ Кытыл, Талах Бэргэн, Тоттооной буолаллар. Бу ымыылары Тааттатааҕы А.Е.Мординов аатынан лицей выпускницата, билигин Илин Уһуктааҕы федеральнай университет (Владивосток к.) дизайн салаатын студентката Ева-Санаайа Доргуева оҥорбута.
Таатта улууһугар Доргуевтар дьиэ кэргэн бары уруһуйдууллар, айар-тутар дьоҕурдаахтар. Кыра эрдэҕиттэн Ева-Санаайа төрөппүттэрин курдук айа-тута, уруһуй аргыстаах улааппыта. Бу үөрүйэҕэ кэлиҥҥи идэтин таларыгар далаһа буолбута.
Улахан спортивнай күрэхтэһии ымыыларыгар (талисманнарыгар) былырыын аһаҕас куонкурус биллэриллибитэ. Манна Ева-Санаайа үс ымыыларын уобарастара, үлэлэрэ, ис хоһоонноро дьүүллүүр сүбэ кутун-сүрүн туппута. Биллэн туран, улахан түһүлгэҕэ кини айбыт уобарастара ымыы буолан күрэхтэһиини киэргэтэллэрэ, спортсменнарга күүс-уох, эрчим иҥэрэллэрэ бу эдэр айар киһиэхэ улахан кыайыы!
Ева-Санаайа үлэтин туһунан: “Саха сирин олохтоохторун биир күүтэр, биллэр, омук быһыытынан күрэхтэһиибитинэн – Манчаары оонньуулара буолаллар. Улахан спортивнай түһүлгэ ыытыллар улууһугар тэтимнээх сайдыы, саҥа тутуулар дьэндэйэллэр. Маны тэҥэ улууспут өттүттэн улахан тэрээһини ыытарга эппиэтинэс эрэйиллэр. Күрэхтэһии дьолу-соргуну түстүүр ымыылардаах буолар. Бу улуус сырдык саҕахтарын арыйар, дьону түмэр, сомоҕолуур өйдөбүлү кытта быһаччы сыһыаннаах. Үс ымыыларым майгыларыгар, уобарастарыгар тапталлаах улууһум үтүө-мааны өрүтүн тиэрдэргэ, анаарарга дьулустум.
Оонньуу ымыыларын ис хоһоонун арыйыы-анаарыы: Кэрэ Кытыл – Таатта үрэх мааны сиэн кыыһа. Түҥ былыргы кэмнэртэн элбэх көлүөнэ Таатта үрэх кэрэ кытылыгар үөскээн, тэнийэн, олохсуйан, сайдан кэлбиппитин көрдөрөр. Төрөөбүт улууспутугар, Таатта эбэбитигэр сүгүрүйүүбүт бэлиэтэ диэн өйдөбүллээх. Кэрэ Кытыл – сэмэй, көрсүө эрээри туруоруммут сыалын-соругун ситиһэр, сыыдам, күүстээх снаалаах.
Талах Бэргэн – сэниэлээх, тэтимнээх, айар-тутар дьоҕурдаах. Куруутун саҥаны-сонуну билиэн-көрүөн баҕалаах. Кини хорсун бэйэтэ уйан дууһалаах, хоһоон суруйар, ыллыыр. Олус элбэҕи билиэн-көрүөн баҕалаах. Кини хорсун бэйэтэ уйан дууһалаах, хоһоон суруйар, ыллыыр. Кыратык ыһыллаҕас, онуоха мэлдьи арыаллыыр Ымыы чыычаах сүбэтинэн мэлдьи сөп суолу-ииһи талар. Талах Бэргэн – саҥа сайдыылаах, тэтимнээх кэми уонна түҥ былыргы, баай историябытын ситимниир уобарас.
Тоттооной оҕус. Саха киһитэ омук быһыытынан тыйыс, тымныы дойдуга төрөөн-үөскээн, дьолун булан, сайдан кэлбит олоҕун биир сүрүн дьарыга – тыа хаһаайыстыбата. Тоҕо сылгыны талбакка, оҕуһу ымыы гынным диэн ыйытыыга, оҕус сахалыы наҕыл, сэмэй. Саха оҕуһун биллэрбэт күүһүгэр, тулууругар, дьулууругар, модун санаатыгар Тааттабыт айылҕата, алаастара-быттыктара, уолбат, наҕыл эбэлэрбит түмүллэн, арыллан көстөргө дылылар.
Ымыыларым таҥастарын-саптарын, дьүһүннэрин таба таларга – Тааттабыт дуоҕатын, гиэрбэтин сүрүн дьүһүннэригэр дьүөрэлээтим. Эдэр ыччакка, спортка чугаһатан сырдык өҥнөрүнэн таҥыннардым”, – диэн санаатын үллэһиннэ.
Күнтэн күн аайы “Манчаары оонньууларын” хаамыыта түргээтиир, чугаһыыр.
С.Халгаева
Хаартыскаҕа Ева-Санаайа Доргуева уонна кини айбыт “Манчаары ооньууларын” XXII-с спартакиадатын ымыылара.