Аһаҕас халлаан анныгар турар Чөркөөх музейыгар Ньукуола таҥаратын дьиэтин уонна Уолбатааҕы чочуобуна аттыларыгар лаглаччы үүммүт, киһи хараҕа хайҕыы көрөр харыйалара улаатан, силигилии үүнэллэр. Дьон-сэргэ, дьэ, бу хантан манна түөлбэлээн үүммэт  харыйа мастарый диэн ыйытааччылар. Манна хоруйдаан кылгастык билиһиннэриэхпин баҕарабын. Бу остуоруйата  харыйалары олордууга кыттыыны ылбыт Александра Романовна Саввина уонна Христина Николаевна Данилова ахтыыларыгар маннык эбит. «Чымнаайы аҕыс кылаастаах оскуолатын 1981 сыллаахха бэс ыйыгар 18 оҕо буолан бүтэрбиппит. Оскуола директора Афанасий Константинович Иванов, кылаас салайааччыта Пантелеймон Гаврильевич Марков этилэр. Бу сыл саха тылыгар учууталбыт Валентина Матвеевна Посельская биһигини Чөркөөх музейыгар күүлэйдэтэ илдьибитэ. Барарбытыгар туох эмит кэһиилээх буолуохтаахпыт диэн сүбэлэһэн,  баран иһэн дойдубутуттан харыйалары түөрэн илдьэн олордуохпут диэн буолла. Газ 53 массыынанан Николай Николаевич Иевлев суоппардаах уонна Антоев Сеня арыалдьыттаах айаннаатыбыт. Оччолорго суол куһаҕан этэ. Оҕолор бары бортовой массыына үрдүтүгэр тиэйиллэн ырыа-тойук аргыстаах баран иһэн Амыдаайыттан харыйалары түөрэн илдьэ барбыппыт. Чөркөөххө музейга тиийэн таҥара дьиэтин аттыгар уонна өссө биир сиргэ олорпуппут. Олордо сылдьан  бары үллэстэ-үллэстэ «бу миэнэ», «бу эйиэнэ» дии-дии олордубуппут, өссө  табличкалаабыппыт. Арааһата фанераҕа быһыылаах этэ. Айаннаан иһэн уонна харыйа олордо сылдьан хаартыскаҕа түспүппүт. Чөркөөххө походтаан, ыалга хонон үчүгэй баҕайытык сылдьан кэлбиппит. Онно сылдьыспыт оҕолор испииһэктэрэ: Петя Антоев, Шура Арылахова, Тина Попова, Сардаана Максимова, Марианна Кондакова, Артем Большаков, Андрей Большаков, Саша Большаков, Оля Нестерова, Гоша Халыев, Ганя Татаринов, Петя Посельскай, Семен Посельскай, Федот Варламов, Саша Варламова, Андрей Прокопьев, Валя Иванова.

Оччотооҕу оҕолор олорпут харыйалара улаатан, төрөөн  сылтан сыл элбээн иһэллэр. Олортон кыракый харыйачааннары музейбыт тэлгэһэтигэр, П.А. Ойуунускай музей уһаайбатыгар түөрэн олордон элбэтэн иһэбит.

Бу үтүө холобурга олоҕуран быйыл ыам ыйын 16 күнүгэр Чымнаайы орто оскуолатын үөрэнээччилэрэ Саргы Нестерова, Сандаара Толстякова, Айгылаана Нестерова, Агата Колодезникова, Виолетта Васильева, Илиан Мочегусов, Айыллаан Тистяхов, Парасковья Кузминична Богдокумова салалталаах Улуу Кыайыы 80 сылынан Чымнаайы орто оскуолатын тоҕус педагог ветераннарын сырдык ааттарыгар тоҕус харыйаны дойдуларыттан түөрэн аҕалан музей тэлгэһитигэр аҕыс кырыылаах мас ураһа аннытынан олортулар. Маны таһынан бэйэлэрин сыһыарыылаах дьиэлэрин бу  аҕыс кырыылаах мас ураһаны сууйан-сотон, ыраастаан бэйэлэрин көмөлөрүн оҥордулар, таарыччы музей устун экскурсияҕа сырыттылар.

Маннык курдук үтүө дьыала, утумнааһын көлүөнэттэн көлүөнэҕэ салҕанар, күөх харыйа ойуура лаглаччы үүнэр.

 С.В. Аввакумова