Исидор Никифорович Барахов аатынан Саха республикатын государственноһын музейыгар Барахов араас кэмнэрдээҕи ыстатыйлара, научнай үлэлэрэ, тезистэрэ хараллан сыталлар. Ол курдук национальнай политика, автономия уонна повстанческай өрө туруулар, кылааһынан араартааһын алҕастара, олохтоох кадрдары бэлэмнээьин, сахатытыы, үп-харчы, бааннар оруоллара, хаһыат уонна радио, эргиэн, үөрэх, культура тэрилтэлэрин, транспорт, тутуу, уу, салгын сибээһин, суол тутуутун, промышленноьы, тыа хаһаайыстыбатын сайыннарыы, саҥа хайысхалары арыйыы, төрөөбүт тыл литература боппуруостарыгар, республика олохтоохторун олохторун таһымын үрдэтиигэ туһуламмыт, баар проблемалары дириҥник үөрэппит, анаалыстаабыт олох бары хайысхаларын тэҥҥэ сайыннарыы наадатын көрдөрөр 1922 с үлэлэрэ уонна кини Кыһыл профессура экономическай салаатыгар үөрэнэ сылдьан суруйбут научнай үлэтэ хараллан сыталлар.

Барахов 1925 с. суруйбут “Состояние нашего бюджета и предстоящие задачи”, “Бюджет Якутии”,”Улусные и наслежные бюджеты”, “Бюджет якута” диэн үлэлэрин кини экономическай үөрэҕи баһылыы илигинэ суруйбута эрээри, ырытыыларынан, расчеттарынан улахан экономическай үлэ быһыытынан сыаналанар үлэлэр. Бу үлэлэрэ эдэр республика социальнай- экономическай олоҕун сайыннарыыга туһуланаллар. Исидор Никифорович экономическэй расчеттарын туппутунан Москваҕа баран үрдүкү салалтаҕа туруорсан Саха республиката РФ биир быста дьадайбыт ыарахан экономическай балаһыанньалаах региона буоларын дакаастаабыта, республика бюджетыгар тыырыллар үп 0,5% эптэрбитэ улахан ситиһии этэ. Ону таһынан, кыаммат уонна элбэх оҕолоох ыал нолуогун кыччатыыны, хотугу улуустар олохтоохторун тыа-хаһаайыстыбатын  нолуогуттан босхолооһуну, кредиттээһин саҥа хайысхатын киллэриини ситиспитэ. Барахов Саха сиригэр промышленность саҥа көрүҥнэрин сайыннарыы наадатын ыйбыта уонна Алданзолото тэрилтэ үлэтигэр саҥа хайысхалары киллэриини туруорсубута, саха үөрэхтээхтэрин промышленноска киллэриини ситиспитэ. Кини төрөөбүт дойдутун баайын үөрэтиигэ, ону производствоҕа таһаарыыга улахан болҕомтотун уурара. Ол барыта кини элбэх экспедициялар отчуоттарын сиһилии үөрэтиититтэн, сир баайын чинчийиигэ тус-бэйэтинэн үлэлэһэ сылдьар геолог Семеновтыын, Бертинниин, академик Обручевтыын суруйсуулара, Бүлүү өрүс умнаһын сирин баайын үөрэтэр Староватов үлэлэрин үөрэппитин көрдөрөр материаллар республикабыт архивтарыгар уонна Барахов аатынан государственность музейыгар хараллан сыталлар. Историческай наукалар доктордара Е.Е.Алексеев И.Н.Барахов олоҕун, үлэлэрин үөрэтэр кэмигэр Москваҕа икки сыл архивтарга үлэлээбитэ. Онно кини урукку өттүгэр ким да булбатаҕын булан, билбэппитин арыйан И.Барахов саха норуотун, республика атаҕар туруутугар улахан суолталаах үлэлэрин, норуокка туһуламмыт олоҕун арыйар докумуоннары булбута. Ону таһынан 1928 с. Аммосовтыын үлэлэриттэн ууратыллан баран Москваҕа Кыһыл профессураҕа үөрэммитин туһунан, онно үөрэнэ сылдьан суруйбут академическай үлэлэрин сороҕун булбутун, музей тэрийэ сылдьарбын сэҥээрэн, миэхэ биэртэлээбитэ.

Барахов Москватааҕы кэмнэригэр суруйбут үлэлэрин учуонайдар и.н.д.Е.Е.Алексеев, э.н.д.В.Дарбасов, и.н.к.Е.П.Антонов бөдөҥ научнай үлэлэр диэн сыаналыыллар. Е.П.Антонов Барахов Москваҕа 1928-1938сс диэри олорбут, үлэлээбит кэмнэрин үөрэтэр сыаллаах Москваҕа архивтарга баран үлэлээн кэлбит учуонай буолар. Быйыл кыһын сэтинньигэ буолан ааспыт республикабыт төрүттэммитэ 100 сылыгар анаммыт республиканскай НПК-ҕа  Барахов Москватааҕы сылларын чинчийиитин түмүгэр  Москватааҕы архивтартан булбут докумуоннарыгар олоҕуран киэҥ ис хоһоонноох, олус интэриэһинэй дакылааты оҥорбута. Онно кини чуолаан Барахов экономическай үлэлэригэр тохтообута, үрдүк сыанабылы биэрбитэ.

1933 сыллаахха диссертациятын суруйан бүтэрбит диэн этэллэр Е.Е.Алексеев, Е.П.Антонов. Барахов диссертацията “Диктатура пролетариата и развитие советского хозяйства ( до нэпа)” диэн эбит. Бу үлэтин научнай салайааччыта профессор А.И.Петров үрдүктүк сыаналаабыта биллэр. Музейбытыгар хараллан сытар Исидор Никифорович “Проблема кризисов домарксовой политэкономии” диэн үлэтигэр ньиэмэс бөдөҥ учуонайа Кант үлэлэрин ырытар. Онтон “Теория экономических кризисов” 111 страницалаах, үс главалаах үлэтин суруйарыгар Барахов сүрдээх элбэх научнай үлэлэри хасыһан үөрэппитэ көстөр. Ол үлэлэригэр Европа бөдөҥ учуонайдарын Сисмонди, Мальтус, Родбертус, Маркс, Рикардо, Смит, Спенсер, Кант үлэлэрин ырыппытыттан көстөр. Кинилэр үлэлэригэр тирэҕирэн экономическэй кризистэр үөскээһиннэригэр түмүктэри оҥортуур. Кини бу учуонайдар үлэлэрин ымпыгар-чымпыгар тиийэ үөрэппит, хаһыспыт уонна анализтаан, бэйэтин кэмигэр сыһыары тутан алҕастарын ыйбыт. Үлэтигэр сэветскай кэмнээҕи экономистар Губерман, Герценштейн уо.д.а. 40-тан тахса, обществоҕа экономическай кризистэр проблемаларыгар туһуламмыт үлэлэрдээх учуонайдар, обществоведтар үлэлэрин үөрэппит, ырыппыт. Аҥаардас бу чинчийиитэ, үөрэтиитэ бэйэтэ “улахан оскуола”!

Кини үлэлэригэр билиҥҥи кэм экономическай сыһыаннаһыыларыгар актуальнай проблемалар, боппуруостар ырытыллаллар. Ол курдук, предпринимательство, кооперация оруолларын туһаныыга, барыыһы, оҥорон таһаарыыны  үрдэтии механизмнарын сайыннарыы, производство үбүн, хапытаалы эргитии, түргэтэтии ньымаларын, бюджет үбүн элбэх эрэдээгэ суох эргитии, кредиттээһин туһунан ыйыылары биэрэр. Ону ааһан экономическай, финансовай хайысхалаах үөрэх салааларыгар Барахов экономическай көрүүлэрдээх научнай үлэлэрэ учебнай пособие буолуохтарын сөп эбит дии саныыбын.

Исидор Барахов Саха сирин салайар кэмнэригэр кини норуот олоҕун тупсарыыга туһуламмыт саҥалыы, дириҥ көрүүлэрдээх политиката эдэр республика уонча сылынан атаҕар турбутугар оруола сүҥкэннээхэйин, кини киэҥ билиилээх экономист буолар диэн и.н.к.Егор Петрович Антонов бэлиэтиир. Онон мин экономист, финансист, предприниматель  идэтигэр үөрэниэн баҕалаахтары уонна ити идэлэргэ үөрэҕи бүтэрээччилэри Үөһээ Бүлүү Харбалааҕар, И.Н.Барахов аатынан государственность музейыгар кэлэн экскурсияҕа сылдьан билиигитин хаҥаттыҥ, ыстатыйабар ахтыллыбыт Исидор Никифорович үлэлэрин дакылааттаргытыгар, дипломнай үлэлэргитигэр туһаныҥ  диэн ыҥырабын.

Копыленко С.Д.
И,Н.Барахов аат.государственность музейын
төрүттээччи, салайааччы

.